www.intRel.Politics.Blog

سرفصل‌ها و منابع درس

 روش پژوهش در علوم سیاسی (1) 

Political Science Research Methods (1) 

تعداد واحد: 2 
تعداد ساعت: 16 ساعت نظری + 32 ساعت عملی 
دروس پیش‌نیاز: – 
نوع واحد: جبرانی ☐  پایه ☒  تخصصی ☐  اختیاری ☐  نظری ☒  عملی ☒ 
آموزش تکمیلی عملی:  ندارد ☒  دارد ☐ (سفر علمی ☐ کارگاه ☐ آزمایشگاه ☐ سمینار ☐) 
آزمون: نوشتاری ☒  عملکردی ☐ 
استاد: دکتر تقی نژاد 

هدف درس: آشنایی با روش علمی تحقیق به‌منظور استفاده از آن در انجام پژوهش در حوزۀ علوم سیاسی. 
شرح درس: در این درس ضمن معرفی مفاهیم کلیدی، مراحل مختلف تحقیق اعم از انتخاب موضوع، مساله‌یابی، طرح مسئله، تنظیم فرضیه، تهیۀ طرح و برنامۀ تحقیق، جمع‌آوری اطلاعات و مواردی از این قبیل، آموزش داده می‌شود. 

جلسۀ اول 
گفتار: کلیات 
● علم و شناخت علمی 
● کلیاتی در مناقشه‌های مربوط به مفهوم علم در علوم اجتماعی 
● آیا می‌توان سیاست را به روش علمی مطالعه کرد؟ 
● مقاصدی که در پژوهش دنبال می‌شود: اکتشاف، توصیف، تبیین، فهم، پیش‌بینی و غیره 
● تفاوت میان پژوهش‌های پایه و کاربردی، مقطعی و طولی، موردی و مقایسه ای 

جلسۀ دوم 
گفتار: کلیات 
منابع شناخت در اسلام؛ عینی (حسی، استقرایی، تجربی، عرفی) وحیانی، عقلی، عرفانی 
جایگاه عقل و تجربه در پژوهش‌های سیاسی و مبانی دیگر شناخت 

جلسۀ سوم 
گفتار: ارتباط میان روش و نظریه در پژوهش‌های سیاسی 
● قیاس و استقراء 
● چارچوب نظری و مفهومی 
● مفاهیم به‌عنوان اجزای سازندۀ نظریه 

جلسۀ چهارم 
گفتار: ارتباط میان روش و نظریه در پژوهش‌های سیاسی 
● متغیرها و زبان متغیرها در علم 
● انواع روابط میان متغیرها 

جلسۀ پنجم 
گفتار: ارتباط میان روش و نظریه در پژوهش‌های سیاسی 
● تمایز میان سطح مفهومی و سطح تجربی در پژوهش 
● گزاره‌ها، فرضیه‌ها و مفروضات 

جلسۀ ششم 
گفتار: فرایند پژوهش در علم سیاست 
● یافتن موضوع مناسب برای پژوهش و طرح مسأله 
● تدوین پرسش‌های پژوهش 

جلسۀ هفتم 
گفتار: فرایند پژوهش در علم سیاست 
● اندیشیدن به فرضیه(ها) یا زمینه‌سازی برای رسیدن به فرضیه‌(ها) 
● طرح‌ریزی برای گردآوری و تحلیل اطلاعات 
● مرور نوشتگان موجود و ارزیابی یافته‌های پژوهشی دیگران 

جلسۀ هشتم 
گفتار: فرایند پژوهش در علم سیاست 
● تعیین منابع اطلاعات و گردآوری اطلاعات 

جلسۀ نهم 
گفتار: فرایند پژوهش در علم سیاست 
● تحلیل اطلاعات و تفسیر یافته‌ها 
● تهیۀ گزارش پژوهشی 

جلسۀ دهم 
گفتار: مروری بر انواع منابع و روش‌های گردآوری اطلاعات 
● چگونگی استفاده از اطلاعات موجود چاپی و الکترونیکی 
● مروری کلی بر انواع روش‌های تولید اطلاعات جدید 

جلسۀ یازدهم 
گفتار: عملیات و مسائل پژوهش 
● خطاهای استدلال و استنباط در رسیدن به نتایج علمی 

جلسۀ دوازدهم 
گفتار: عملیات و مسائل پژوهش 
● نمونه‌گیری 
● انواع نمونه‌گیری‌های احتمالاتی و غیراحتمالاتی 

جلسۀ سیزدهم 
گفتار: عملیات و مسائل پژوهش 
● عملیاتی‌کردن مفاهیم و اندازه‌گیری متغیرها 
● اصول اخلاقی در پژوهش 

جلسۀ چهاردهم 
گفتار: کار پژوهشی دانشجویان 
● سوال و فرضیه‌نویسی 

جلسۀ پانزدهم 
گفتار: کار پژوهشی دانشجویان 
● مهارت‌های جست‌وجو در منابع کتابخانه‌ای اعم از چاپی و الکترونیکی 

جلسۀ شانزدهم 
گفتار: کار پژوهشی دانشجویان 
● آشنایی با نرم‌افزارهای تحلیل کمّی 

مهمترین منابع درس (ویژۀ کنکور کارشناسی ارشد): 
● ریچ، ریچارد و یارول مانهایم (۱۳۹۱). روش‌های تحقیق در علوم سیاسی: تحلیل تجربی. برگردانِ لی‌لا سازگار. تهران: 
مرکز نشر دانشگاهی. 
● معینی‌علمداری، جهانگیر (1389). روش‌شناسی نظریه‌های جدیدی در سیاست (اثبات‌گرایی و فرااثبات‌گرایی). تهران: دانشگاه تهران. 

برخی از منابع پیشنهادی برای مطالعۀ بیشتر، (و کنکور دکترای تخصصی Ph.D) افزون بر منابع بالا: 
● ببی، آرل (۱۳۹۵). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی (جلد ۱ و 2). برگردانِ رضا فاضل. تهران: سمت. 
● بورنهام، پیتر و کارین گیلاند و واین گرانت (1388). روش‌های پژوهش در سیاست. برگردانِ سیدمحمد کمال سروریان. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی. 
● حافظ‌نیا، محمدرضا (۱۳۹۱). مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: سمت. 
● سیدامامی، کاووس (1387). پژوهش در علوم سیاسی (رویکردهای اثبات‌گرا، تفسیری و انتقادی). تهران: دانشگاه امام صادق(ع). 
● طاهری، ابوالقاسم (۱۳۸۰). روش تحقیق در علوم سیاسی. تهران: قومی. 
● لاورنس، نیومن (۱۳۸۹). شیوه‌های پژوهش اجتماعی؛ رویکردهای کیفی و کمی (جلد اول). برگردانِ حسن دانایی‌فرد و سیدحسین کاظمی. تهران: مهربان نشر. 

.

.

.