www.intRel.Politics.Blog

سرفصل‌ها و منابع درس

 تحلیل روابط خارجی ایران پیش از انقلاب اسلامی 

Analysis of Foreign Relations of Iran before the Islamic Revolution 

تعداد واحد: 2 
تعداد ساعت: 32 
دروس پیش‌نیاز: – 
نوع واحد: جبرانی ☐  پایه ☐  تخصصی ☐  اختیاری ☒  نظری ☒  عملی ☐ 
آموزش تکمیلی عملی:  ندارد ☒  دارد ☐ (سفر علمی ☐ کارگاه ☐ آزمایشگاه ☐ سمینار ☐) 
آزمون: نوشتاری ☒  عملکردی ☐ 
استاد: دکتر تقی نژاد 

هدف درس: آشنایی دانشجویان با چارچوب نظری و تجزیه و تحلیل مهم‌ترین حوادث و مسائل روابط خارجی ایران از صفویه تا انقلاب اسلامی. 
شرح درس: پی بردن به حقایق پنهان و تجزیه و تحلیل نظری روابط خارجی ایران و دریافت واقعیت اثرگذاری قدرت‌های بزرگ در دوران قبل از انقلاب و تبیین مهمترین حوادث و مسائل روابط خارجی ایران از صفویه تا انقلاب اسلامی و نقد سیاستهای استعماری قدرت‌ها و تأثیر آن بر روابط خارجی ایران با کاربست ارزش‌های ملی و مذهبی. 

جلسۀ اول 
گفتار: مفاهیم و کلیات 
● تعریف 
● قلمرو 
● اهداف و موضوع 

جلسۀ دوم 
گفتار: نظریه‌های تحلیل روابط خارجی 
● رویکردهای نظری مناسب برای تحلیل روابط خارجی ایران 
● تبیین نظری حضور و رقابت قدرت‌های خارجی در سیاست خارجی کشورها 

جلسۀ سوم 
گفتار: روابط خارجی ایران در دوره صفویه 
● قدرت مستقل 

جلسۀ چهارم 
گفتار: روابط خارجی ایران در دوره افشاریه 
● گسترش‌گرایی و تثبیت هویت 

جلسۀ پنجم 
گفتار: روابط خارجی ایران از قاجاریه 
● رویکرد به قدرت سوم 

جلسۀ ششم 
گفتار: امیرکبیر و موازنه مثبت در روابط خارجی ایران در دوره قاجار 

جلسۀ هفتم 
گفتار: رقابت روسیه تزاری و انگلیس در روابط خارجی ایران 

جلسۀ هشتم 
گفتار: روابط خارجی ایران در دوره پهلوی اول 
● تثبیت حضور و سلطۀ انگلیس 
● اشغال ایران 

جلسۀ نهم 
گفتار: روابط خارجی ایران در دورۀ پهلوی دوم 
● دورۀ تزلزل سلطه و رقابت قدرت‌های بزرگ در ایران 1 

جلسۀ دهم 
گفتار: روابط خارجی ایران در دورۀ پهلوی دوم 
● دورۀ تزلزل سلطه و رقابت قدرت‌های بزرگ در ایران 2 

جلسۀ یازدهم 
گفتار: نهضت ملی شدن نفت و سیاست موازنه منفی 1 

جلسۀ دوازدهم 
گفتار: نهضت ملی شدن نفت و سیاست موازنه منفی 2 

جلسۀ سیزدهم 
گفتار: نهضت ملی شدن نفت و سیاست موازنه منفی 3 

جلسۀ چهاردهم 
گفتار: روابط خارجی ایران از کودتای ۲۸ مرداد تا انقلاب اسلامی 1 
● سلطۀ مشترک آمریکا و انگلیس 

جلسۀ پانزدهم 
گفتار: روابط خارجی ایران از کودتای ۲۸ مرداد تا انقلاب اسلامی 2 
● سلطۀ مطلق آمریکا و دکترین نیکسون ایران؛ ژاندارم منطقۀ خلیج فارس 

جلسۀ شانزدهم 
گفتار: روابط خارجی ایران از کودتای ۲۸ مرداد تا انقلاب اسلامی 3 
● سیاست مستقل ملی (موازنه مثبت شاه) 

مهمترین منابع درس (ویژۀ کنکور کارشناسی ارشد): 
● ازغندی، علیرضا (۱۳۹۴). روابط خارجی ایران: دولت دست‌نشانده ۱۳۵۷–‌۱۳۲۰. تهران: قومس. 
● محمدی، منوچهر (۱۳۸۹). مروری بر سیاست خارجی ایران دوران پهلوی یا تصمیم‌گیری در نظام تحت سلطه. تهران: دادگستر. 
● هوشنگ مهدوی، عبدالرضا (۱۳۹۳). تاریخ روابط خارجی ایران: از ابتدای دوران صفویه تا پایان جنگ جهانی دوم ۱۹۴۵ تا ۱۵۰۰. تهران: امیرکبیر. 

برخی از منابع پیشنهادی برای مطالعۀ بیشتر، (و کنکور دکترای تخصصی Ph.D) افزون بر منابع بالا: 
● ذوقی، ایرج (۱۳۷۲). ایران و قدرت‌های بزرگ در جنگ جهانی دوم. تهران: پاژنگ. 
● غفاری، ابوالحسن (۱۳۸۲). جایگاه فرانسه در تاریخ روابط خارجی ایران: از آغاز سلطنت مظفرالدین شاه تا انقراض قاجاریه (۱۸۹۶ تا ۱۹۲۵–۱۳۱۲ تا ۱۳۴۴). تهران: وزارت امور خارجه. 
● مدنی، سید جلال‌الدین (۱۳۸۶). تاریخ تحولات سیاسی و روابط خارجی ایران. قم: انتشارات اسلامی. 
● مرکز بررسی اسناد تاریخی (۱۳۸۱). روابط ایران و شوروی. تهران: وزارت اطلاعات مرکز بررسی اسناد تاریخی. 
● وزارت امور خارجه (۱۳۶۹). سیاستگزاران و رجال سیاسی در روابط خارجی ایران؛ به ضمیمه قوانین امور تشکیلاتی و استخدامی وزارت امور خارجه. تهران: وزارت امور خارجه دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی. 

.

.

.