در این درس‌نامه، دربارۀ چیست موازنۀ قوا و پیش‌نیازهای عمدۀ سیستم موازنۀ قوا در روابط بین‌الملل سخن خواهیم گفت.
موازنۀ قوا
منافع ملی هر کشور، چراغ راهنمای رفتارها و تصمیمات آن کشور هستند. تأکید بر تعدیل منافع ملی ⇐ سبب می‌شود تا بسیاری از رئالیست‌ها، بر مقولۀ موازنۀ قوا تأکید ورزند.
در تعریف موازنۀ قوا اینچنین آمده:
➊ سیاستی است که محور آن اصالت قدرت است.
➋ توزیع و تعادل قدرت میان چند قدرت متخاصم است.
➌ نظامی بین‌المللی است که دارای نظم، بازیگر تنظیم‌کننده و قانونمندی رفتار است.
➍ نوعی توازن که بر اثر تسلط یک دولت و در پیِ بی‌ثباتی و جنگ و نیز از توزیع برابر با نابرابر قدرت میان دولتها بوجود می‌آید.
➎ نظامی که سبب برقراری صلح و ثبات نسبی می‌شود.
پیش‌نیازهای عمدۀ سیستم موازنۀ قوا
پیش‌نیازهای عمدۀ سیستم موازنۀ قوا[1]:
⓵ بازیگران متعدد سیاسی،
⓶ عدم اقتدار مشروع که بتواند بر بازیگران اصلی تسلط داشته باشد،
⓷ توزیع نابرابر عناصر تشکیل‌دهندۀ قدرت (نظامی، اقتصادی، ایدئولوژیک) میان بازیگران سیاسی،
⓸ مناقشه و رقابت مستمر اما کنترل شده میان بازیگران برای کسب ارزش‌ها و منابع کمیاب جهان،
⓹ تفاهم میان رهبران قدرت‌های بزرگ دربارۀ نفع مشترک که استمرار مکانیزم توزیع قدرت بوجود می‌آید (یعنی جلوگیری از تسلط و مرکزیت یک اقتدار بین‌المللی).
✸ از نظر گروهی از محققان سیاست بین‌الملل، سیستم موازنۀ قدرت، بصورت یک نظم انعطاف‌پذیر و غیررسمی تلقی شده است که باعث تقلیل توانایی‌ها و امکانات بالقوۀ آنها می‌شود.
✸ به باور کیندرمان[2]، مهمترین درسی که باید از موازنۀ قوا آموخت این است که ساختارهای بین‌المللی، مشوق یا نهی‌کنندۀ دولتها از انجام به اقدام‌های خاص هستند.
✸ شوروی‌ها بیش از رئالیست‌های غربی به جنبه‌های گوناگون موازنۀ قدرت توجه داشتند؛ البته تأکید آنها بر مسایل ایدئولوژیکی مانند آگاهی سیاسی توده‌ها بعنوان عامل یکپارچه‌کنندۀ نیروهای ضدامپریالیستی بود.
✸ شوروی‌ها در منابع خود، بجای استفاده از واژۀ سنتی «موازنۀ قدرت» از اصطلاح «همبستگی نیروهای جامعۀ بین‌المللی» بهره می‌بردند. اینکه پویایی سیستم توازن قوا یا همان همبستگی نیروها به نفع طبقۀ کارگر جهانی و حدوث انقلاب است.
[1] . برای مطالعۀ موازنۀ قوا با پارادایم گزینش عقلانی و کاربست نظریۀ بازی‌ها، به کتاب «موازنۀ قدرت؛ ثبات در نظام‌های بین‌المللی» نوشتۀ امرسون ام. اس. نیو، گرگوری رز، پیتر اوردشوک برگردان پژوهشکده مطالعات راهبردی مراجعه نمایید.
بخش : سایر دروس ◄
برچسب : اصول-و-مبانی-روابط-بین-الملل , درس-اصول-روابط-بین-الملل , روابط-بین-الملل , قدرت , مبانی-علم-سیاست , کلاسهای-دکتر-روح-الله-تقی-نژاد ,