www.intRel.Politics.Blog

سرفصل‌ها و منابع درس

 سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران 

 Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran 

تعداد واحد: 2 
تعداد ساعت: 32 
دروس پیش‌نیاز: – 
نوع واحد: جبرانی ☐  پایه ☐  تخصصی ☒  اختیاری ☐  نظری ☒  عملی ☐ 
آموزش تکمیلی عملی:  ندارد ☒  دارد ☐ (سفر علمی ☐ کارگاه ☐ آزمایشگاه ☐ سمینار ☐) 
آزمون: نوشتاری ☒  عملکردی ☐ 
استاد: دکتر تقی نژاد 

هدف درس: آشنایی دانشجویان با تجزیه و تحلیل مبانی، اصول، اهداف، فرایند تصمیم‌گیری و رفتار و تحولات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. 
شرح درس: در این درس، دانشجو در عین آشنایی با اصول و مبانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی، اهداف سیاست خارجی، منافع ملی جمهوری اسلامی ایران، اصل نه شرقی نه غربی، ساختار تصمیم‌گیری، گفتمان‌ها، راهبردها، مسائل و رفتارها در دوران‌های مختلف پس از پیروزی انقلاب اسلامی را مورد مطالعه قرار می‌دهد. 

جلسۀ اول 
گفتار: اصول و مبانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران 1 
● اسلام 
● قانون اساسی 
● امام 
● رهبری 
● نفی سلطه‌گری و سلطه‌پذیری 
● همزیستی مسالمت‌آمیز و صلح‌طلبی 
● عدم مداخله در امور داخلی کشورها و احترام متقابل: اصل اعتدال 
● تعهد به قرادادها و قوانین بین‌المللی: وفای به عهد 

جلسۀ دوم 
گفتار: اصول و مبانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران 2 
● ظلم‌ستیزی، عدالت‌خواهی و استکبارستیزی 
● حمایت از مستضعفان و جنبش‌های آزادی‌بخش 
● حمایت و دفاع از مسلمانان 

جلسۀ سوم 
گفتار: راهبرد و جهت‌گیری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران 
● اصل نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی 
● اصل عزت، حکمت و مصلحت 

جلسۀ چهارم 
گفتار: اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران 1 
● حفظ امنیت ملی و موجودیت کشور 
● تمامیت ارضی 
● حاکمیت ملی و استقلال نظام جمهوری اسلامی ایران 
● صیانت از ملت ایران 
● حفظ کیان اسلامی 

جلسۀ پنجم 
گفتار: اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران 2 
● صدور انقلاب اسلامی 
● وحدت جهان اسلام 
● تشکیل جامعۀ جهانی اسلامی 

جلسۀ ششم 
گفتار: اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران 3 
● توسعه و رفاه اقتصادی 
● کسب، حفظ و افزایش قدرت ملی 
● کسب اعتبار بین‌المللی 

جلسۀ هفتم 
گفتار: منافع ملی جمهوری اسلامی ایران 1 
● تعریف و عناصر 
● حفظ بقای فیزیکی به‌معنای ادامۀ حیات ملت و دولت 
● آزادی عمل ملت در تعیین حکومت 
● اقتصادی و رفاه اقتصادی 

جلسۀ هشتم 
گفتار: منافع ملی جمهوری اسلامی ایران 2 
● ابعاد منافع ملی 
● دفاعی و امنیتی 
● معطوف به نظم جهانی 
● ایدئولوژیک 

جلسۀ نهم 
گفتار: عوامل تعیین‌کنندۀ سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران 1 
● فردی 
● نقشی 
● حکومتی و دیوان‌سالارانه 

جلسۀ دهم 
گفتار: عوامل تعیین‌کنندۀ سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران 2 
● اجتماعی 
● خارجی 
● ایدئولوژیک 

جلسۀ یازدهم 
گفتار: ساختار تصمیم‌گیری و نهادهای تصمیم‌گیرنده 1 
● نهاد رهبری 
● قوۀ مجریه 
● قوۀ مقننه 
● قوۀ قضائیه 

جلسۀ دوازدهم 
گفتار: ساختار تصمیم‌گیری و نهادهای تصمیم‌گیرنده 2 
● شورای نگهبان 
● مجمع تشخیص مصلحت نظام 
● شورای عالیِ امنیت ملی 
● سایر نهادها و سازمان‌های ذی‌ربط 

جلسۀ سیزدهم 
گفتار: تحولات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران 1 
● دورۀ دولت موقت (گفتمان، راهبرد، مسائل و رفتارها) 
● دورۀ دفاع مقدس (گفتمان، راهبرد، مسائل و رفتارها) 

جلسۀ چهاردهم 
گفتار: تحولات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران 2 
● دورۀ سازندگی (گفتمان، راهبرد، مسائل و رفتارها) 
● دورۀ اصلاحات (گفتمان، راهبرد، مسائل و رفتارها) 

جلسۀ پانزدهم 
گفتار: تحولات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران 3 
● دورۀ اصول‌گراییِ عدالت‌محور (گفتمان، راهبرد، مسائل و رفتارها) 
● دورۀ اعتدال (گفتمان، راهبرد، مسائل و رفتارها) 

جلسۀ شانزدهم 
گفتار: تحولات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران 4 
● دورۀ اصول‌گراییِ چندجانبه‌گرا (گفتمان، راهبرد، مسائل و رفتارها) 
● دورۀ فرصت‌محور (گفتمان، راهبرد، مسائل و رفتارها) 
● چشم‌انداز آینده 

مهمترین منابع درس (ویژۀ کنکور کارشناسی ارشد): 
● دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1393). چرخه گفتمانی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ از دولت بازرگان تا دولت روحانی. تهران: مخاطب. 
● دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (۱۳۹۵). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: سمت. 
● سجادپور، سید محمدکاظم (۱۳۸۳). چارچوب‌های مفهومی و پژوهشی برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: وزارت امور خارجه. 
● محمدی، منوچهر (۱۳۹۱). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: اصول و مسایل. تهران: دادگستر. 

برخی از منابع پیشنهادی برای مطالعۀ بیشتر، (و کنکور دکترای تخصصی Ph.D) افزون بر منابع بالا: 
● ازغندی، علیرضا (۱۳۸۸). چارچوب‌ها و جهت‌گیری‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: قومس. 
● اطاعت، جواد (۱۳۸۵). ژئوپلیتیک و سیاست خارجی ایران. تهران: انتخاب. 
● ایزدی، بیژن (۱۳۸۶). درآمدی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. قم: بوستان کتاب. 
● تاجیک، محمدرضا (۱۳۸۳). سیاست خارجی، عرصه فقدان تصمیم و تدبیر. تهران: فرهنگ گفتمان. 
● حاجی‌یوسفی، امیرمحمد (۱۳۸۳). ایران و خاورمیانه گفتارهایی در سیاست خارجی ایران. تهران: فرهنگ گفتمان. 
● حاجی‌یوسفی امیرمحمد (۱۳۸۷). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پرتو تحولات منطقه‌ای (۲۰۰۱–۱۹۹۱). تهران: وزارت امور خارجه. 
● سجادپور، سید محمدکاظم (۱۳۸۳). سیاست خارجی ایران: چند گفتار در عرصه‌های نظری و عملی. تهران: وزارت امور خارجه. 
● سلیمانی، غلامعلی (۱۳۹۴). الگوی تصمیم‌گیری در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و ● اندیشه اسلامی. 
● لاریجانی، محمدجواد (۱۳۷۷). درس‌های سیاست خارجی. تهران: مشکوه. 
● نقیب‌زاده، احمد (۱۳۸۸). تأثیر فرهنگ ملی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: وزارت امور خارجه. 

.

.

.