www.intRel.Politics.Blog

سرفصل‌ها و منابع درس

 نظریه‌ها و الگوهای پیشرفت و توسعه سیاسی 

Theories and Models of Progress and Political Development

تعداد واحد: 2 
تعداد ساعت: 32 
دروس پیش‌نیاز: – 
نوع واحد: جبرانی ☐  پایه ☐  تخصصی ☒  اختیاری ☐  نظری ☒  عملی ☐ 
آموزش تکمیلی عملی:  ندارد ☒  دارد ☐ (سفر علمی ☐ کارگاه ☐ آزمایشگاه ☐ سمینار ☐) 
آزمون: نوشتاری ☒  عملکردی ☐ 
استاد: دکتر تقی نژاد 

هدف درس: آشنایی دانشجویان با نظریه‌های توسعه در غرب و نقد آن و نیز طراحی مفاهیم، مبانی، مسائل و الگوی پیشرفت در اسلام. 
شرح درس: این درس در پی تبیین مفاهیم و الگوهای پیشرفت و توسعه بر پایۀ اندیشه سیاسی اسلام، همراه با رویکردی انتقادی به مفاهیم، مبانی، نظریه‌ها و مسائل توسعه در غرب است و در رویکردی ایجابی، دانشجویان با مبانی پیشرفت، شاخص‌ها و نظریۀ پیشرفت اسلامی–ایرانی و افق‌های آیندۀ پیشرفت و تجربۀ جمهوری اسلامی ایران آشنا خواهند شد. 

جلسۀ اول 
گفتار: کلیات (مفاهیم و تاریخچۀ مطالعاتِ پیشرفت و توسعه) 
● خاستگاه مطالعات توسعه 

جلسۀ دوم 
گفتار: کلیات (مفاهیم و تاریخچۀ مطالعاتِ پیشرفت و توسعه) 
● ابعاد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی توسعه/پیشرفت ملی 

جلسۀ سوم 
گفتار: کلیات (مفاهیم و تاریخچۀ مطالعاتِ پیشرفت و توسعه) 
● توسعۀ سیاسی و تحولات مفهومی در آن 

جلسۀ چهارم 
گفتار: مکتب‌های توسعه‌یافتگی و توسعه‌نیافتگی 
● رویکرد مکتب نوسازی به توسعه/پیشرفت سیاسی 
● رویکرد مکتب وابستگی به توسعه/پیشرفت سیاسی 

جلسۀ پنجم 
گفتار: مکتب‌های توسعه‌یافتگی و توسعه‌نیافتگی؛ تحولات و تجدیدنظرها و نقد آنها 
● تجدیدنظرها در مکتب‌های پیشین و رویکردهای نظری جدید 
● واکنش‌های نظری به رویکردهای اروپامدار 

جلسۀ ششم 
گفتار: تدبیرهای بومی برای توسعه/پیشرفت سیاسی 
● بنیان‌های نظری برای پیشرفت سیاسی در اندیشۀ سیاسی 

جلسۀ هفتم 
گفتار: تدبیرهای بومی برای توسعه/پیشرفت سیاسی 
● الگوهای موفق کشورداری در ایران قدیم و تمدن اسلامی 

جلسۀ هشتم 
گفتار: تدبیرهای بومی برای توسعه/پیشرفت سیاسی 
● بررسی و نقد تجربه‌های توسعه و پیشرفت در ایران معاصر 
● بازخوانی میراث و سنت‌های فرهنگی در توسعۀ سیاسی و ملی 

جلسۀ نهم 
گفتار: تدبیرهای بومی برای توسعه‌پیشرفت سیاسی 
● مبانی و مؤلفه‌های الگوی اسلامی–ایرانی پیشرفت در عرصۀ سیاسی 

جلسۀ دهم 
گفتار: تحول دولت و نهادسازی سیاسی در فرایند توسعه/پیشرفت سیاسی 
● دولت‌سازی و برساختن تجربه‌های تاریخی 
● نهادسازی سیاسی 

جلسۀ یازدهم 
گفتار: تحول دولت و نهادسازی سیاسی در فرایند توسعه/پیشرفت سیاسی 
● نقش ثبات سیاسی در توسعۀ ملی 

جلسۀ دوازدهم 
گفتار: تحول دولت و نهادسازی سیاسی در فرایند توسعه/پیشرفت سیاسی 
● اجماع نخبگان سیاسی و نقش آن در توسعه/پیشرفت سیاسی 

جلسۀ سیزدهم 
گفتار: تحول دولت و نهادسازی سیاسی در فرایند توسعه/پیشرفت سیاسی 
● سهیم شدن تدریجی شهروندان در روند سیاسی و گسترش مردم‌سالاری 
● انفکاک ساختاری و تخصصی شدن نهادهای سیاسی 

جلسۀ چهاردهم 
گفتار: توسعه و پیشرفت سیاسی در پرتو تحولات جدید جهانی 
● جهانی شدن و گسترش ارتباطات 

جلسۀ پانزدهم 
گفتار: توسعه و پیشرفت سیاسی در پرتو تحولات جدید جهانی 
● تحولات مفهومی و کارکردی توسعه در عصر جهانی شدن 
● عوامل محدودکنندۀ استقلال و حاکمیت دولت‌ها در عصر جهانی شدن 

جلسۀ شانزدهم 
گفتار: توسعه و پیشرفت سیاسی در پرتو تحولات جدید جهانی 
● حکمرانی خوب (مطلوب) و توسعه/پیشرفت سیاسی 

مهمترین منابع درس (ویژۀ کنکور کارشناسی ارشد): 
● برتران، بدیع (۱۳۹۳). توسعه سیاسی. ‌برگردانِ احمد نقیب‌زاده. تهران: قومس. 
● قوام، عبدالعلی (۱۳۹۳). چالشهای توسعه سیاسی. تهران: قومس. 
● موثقی، سید احمد (۱۳۹۱). نوسازی و توسعه سیاسی. تهران: میزان. 

برخی از منابع پیشنهادی برای مطالعۀ بیشتر، (و کنکور دکترای تخصصی Ph.D) افزون بر منابع بالا: 
● تک نگاشت‌های مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. 
● دری نجف‌آبادی، قربانعلی (۱۳۸۹). توسعه از دیدگاه اسلام. تهران: فکر. 
● سن، آمارتیا کومار (۱۳۸۲). توسعه به مثابه آزادی. ‌برگردانِ وحید محمودی. تهران: دانشگاه تهران. 
● سو، آلوین ی. (۱۳۹۴). تغییر اجتماعی و توسعه؛ مروری بر نظریات نوسازی وابستگی و نظام جهانی. ‌برگردانِ محمود حبیبی مظاهری. تهران: پژوهشگاه مطالعات راهبردی. 
● علیخانی، علی اکبر (۱۳۸۴). توسعه سیاسی از دیدگاه امام علی (علیه السلام). تهران: امیر بیر. 
● فوزی تویسرکانی، یحیی (۱۳۸۰). مذهب و مدرنیزاسیون در ایران. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. 

.

.

.