«اصول و مبانی روابط بین الملل 1 | جلسه 1»
جلسۀ اول
بحث: کلیات و مفاهیم روابط بین‌الملل
● رشتۀ روابط بین‌الملل؛ تاریخچۀ بنیانگذاری، موضوعات و قلمرو روابط بین‌الملل
● دانش روابط بین‌الملل؛ ماهیت، اهداف و ضرورت‌های مطالعۀ این رشته
چیستی روابط بین‌الملل
● علوم سیاسی ← بیشتر مطالعۀ درون ْکشوری است و در داخل قلمرو (علم سیاست داخلی)
● روابط بین‌الملل ← در سطح کلان است، رفتار برون ْمرزی یا بین‌المللی دولت‌ها و بازیگران (علم سیاست خارجی)
از ملاکهای تشخیص نظریه‌های این دو حوزه این است که مفاهیم، فرضیه‌ها و متغیرهای آن در سطح ملّی هستند یا بین‌المللی و کلان.
نکته تستی: روابط بازیگران در عرصۀ بین‌الملل، بطور عمده «جهانگیرانه» است تا جهانشمول (یعنی قدرت‌محور است) برعکس عرصۀ داخلی که اقتدارمحور است.
واژۀ «روابط بین‌الملل» ترجمۀ اصطلاح انگلیسی International Relations است که به اختصار بصورت ir یا IR نمایش داده میشود.
واژۀ «روابط» ← را می‌توان در معنای خیلی خاصِ‌خاص و محدود آن درنظر گرفت (روابط سیاسی). یا در معنای عامِ‌عام و بزرگتر، یعنی روابط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، آموزشی، ورزشی، نظام، زیست‌محیطی و...
واژۀ «بین‌الملل» ← واژۀ «ملل» آیا منظور فقط دولت‌ها یا کشورهای عضو UN است یا منظور ملت‌هاست؟ بازیگران دیگری، جدای از دولت‌ها در روابط بین‌الملل نداریم؟
نکته تستی: واژۀ «بین‌الملل» نشانۀ آن است که نوع مبادله در روابط بین‌الملل، اصالتاً «سیاسی» است، نه «قومی و فرهنگی» (عرب/ایران بزرگ فرهنگی)
اما بازیگر و کنشگر روابط بین‌الملل، فقط دولت‌ها نیستند بلکه بازیگران متکثری داریم که در جلسۀ دوم به بحث خواهیم نشست.
اگر فقط روابط سیاسی، و میان دولت‌ها فقط باشد ← International Governmental ، که عملاً مهمترین بخش روابط بین‌الملل امروز هم همین بخش است: برداشت رئالیست‌ها (تنها بازیگر ر.ب دولت‌ها هستند و تأکیدشان روی قدرت است).
ولی اگر هم «روابط» را و هم «ملل» یا بازیگران، هر دو را در عام‌ترین و بزرگترین سطح آن در نظر بگیریم، تعریفی عام و گسترده از روابط بین‌الملل ارائه دادیم. پس روابط بین‌الملل میشود: کلیۀ روابط ساسی، اقتصادی، فرهنگی، امنیتی، علمی و آموزشی، ورزشی، زیست‌محیطی و ... کــه میان بازیگران بین‌المللـی[1] وجود دارد.
(قبلاً سفارت ایران در چین و آلمان را داشتیم و متقابلاً سفارت چین و آلمان در ایران. الان در کنار سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌ها، ده‌ها نمایندگی هم وجود دارند[2] که گویای این است که روابط دیگر فقط سیاسی نیست.
نکته تست: نوع مبادله (روابط) در روابط بین‌الملل اصالتاً «سیاسی» است نه «قومی».
تعریف آکادمیک که ما ارائه می‌دهیم:
1) مجموعه‌ای از تعاملات و کنش‌وواکنش‌ها 2) میان بازیگران یا کنشگران[3] عرصۀ جهانی 3) برگرفته از سیاست خارجی[4] آنها 4) که در دو مسیر یا بُعد اِعمال میشود.
اهداف مطالعۀ روابط بین‌الملل:
1) درک تحول دولت
2) چگونگی روابط میان واحدهای سیاسی
3) کشف چگونگی شکل‌گیری یا تغییر شکلِ واحدهای سیاسی و نظام بین‌الملل
4) درک رفتارهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، نظامیِ دولت‌ها
5) آشنایی با اصولی که سیاست بین‌الملل بر آن بنا شده است.
ضرورت‌های مطالعۀ روابط بین‌الملل:
در جهان روابط بین‌الملل نیز قوانینی به صورت طبیعی وجود دارد که می‌بایست آنها را شناسایی و رعایت کرد، در غیر این صورت با مشکلات زیادی روبرو خواهیم شد. در نتیجه شناخت مکاتب و رهیافت‌ها و اصول و مبانی حاکم بر روابط میان بازیگران بین‌المللی لازم است.
در مورد ضرورت‌های شناخت قانونمندی رفتار بازیگران در آزمایشگاه علوم انسانی (تاریخ) در قرآن آیات بسیاری آمده است: سوره هود 120 / غافر 87 / نسا 164 / یوسف 111 / انعام 11 /
نمل 71 / عنکبوت 20 / حج 46 / آل عمران 137 / و سوره نحل آیه 3
ایران عضوی از جامعۀ بین‌الملل است و موقعیت تاریخی و فرهنگی و نیز استراتژیک ایران از لحاظ ژئوپولتیک، ژئواکونومیک، ژئوکالچر، ایران را به‌عنوان یک کشور بین‌المللی برجسته و تأثیرگذار درآورده است و هرگونه اتفاقی که در عرصۀ نظام بین‌الملل رخ دهد به طور مستقیم و غیرمستقیم به کشور ما هم تاثیر می‌گذارد پس شناخت روابط و بازیگران بین‌الملل می‌تواند بر حیات، رشد و رفاه و آرامش ایران موثر باشد. جهان روابط بین‌الملل مانند بازی شطرنج می‌باشد، بدیهی است که برد در این بازی مستلزم شناخت قواعد حاکم بر بازی و ذهنیت، شخصیت، قالب فکری رقبا است.
نظریه مقدم است یا واقعیت؟
○ برخی معتقدند که آنچه مهم است نظریه‌ها هستند چون بیانگر یا آیینۀ واقعیت‌ها هستند. ← نظریه‌های تبیینی[5]
○ اما برخی نیز معتقدند این واقعیت‌ها هستند که نظریه‌ها را شکل می‌دهند (به ساخته شدن جهان کمک می‌کنند) ← نظریه‌های تکوینی[6]
○ برخی نیز به رویکرد تلفیقی معتقدند ← مثل نظریۀ همگرایی[7] : نظریه‌های همگرایی کشورهای اروپایی ↶ ↷ پیدایش اتحادیۀ اروپا
[1]. دولت‌ها، افراد (بن‌لادن)، شرکتهای چندملیتی، سازمانهای بین‌المللی (صلیب سرخ) یک ایالت، جنبشهای بین‌المللی (حماس/اخوان‌المسلمین)، احزاب (کمونیست) و... (جلسۀ بعد باز خواهیم کرد.)
[2] . مثل رایزن علمی که نمایندۀ وزارت علوم است، نمایندگی فلان بانک، دفتر irib، رایزنی فرهنگی، دفتر پژو در سفارت فرانسه، یا رئیس‌جمهور کرۀجنوبی (پارک گون هه/که سال 1395 زمان روحانی میاد ایران و بعدها بجرم فساد مالی و رشوه و سوءاستفاده از قدرت برای تثبیت مدیر عامل سامسونگ عزل میشود) یا حتی دیدار و قراردادهای مسئولین کشورهای حاشیۀ دریای مازندران با استاندار مازندران
[3] . Actors/Players
[4] . Foreign policy در جلسۀ سوم دربارۀ تفاوت سیاست خارجی با روابط بین‌الملل بحث خواهیم کرد
[5]. Explanatory theories
[6]. Constitutive theories
[7]. Integration
بخش : اصول و مبانی روابط بین الملل ◄
برچسب : اصول-و-مبانی-روابط-بین-الملل , درس-اصول-روابط-بین-الملل , روابط-بین-الملل , سرفصل-درس-اصول-و-مبانی-روابط-بین-الملل , منابع-درس-اصول-و-مبانی-روابط-بین-الملل , کلاسهای-دکتر-روح-الله-تقی-نژاد ,